6. Demokracja a przemiany miejskie
Spójna grupa prac bułgarskich artystów w krytyczny i przykładowy sposób odnosi się do różnych aspektów wpływu, jaki włączenie Bułgarii do Unii Europejskiej wywarło na życie ludzi.
Dzieła sztuki
Motif I (State Machine) autorstwa Nadezhda Oleg Lyahova, jest częścią projektu Globally and on a Long-term Basis the Situation is Positive (2007-2009), który składa się z serii krótkich filmów nakręconych na ulicach Sofii, a także serii cyfrowych wydruków na płótnie („motywów”) zawierających statyczne obrazy ze wspomnianych filmów.
Ten druk cyfrowy odnosi się do nadmiernego rozwoju obszarów miejskich i interwencji rządowej w planowanie dużych miast. Koparki, ustawione w poziomych rzędach niczym armia kosmitów w prymitywnej grze wideo, symbolizują gorączkę budowlaną o wielkiej skali, która wybuchła w Bułgarii po wejściu tego państwa do Unii Europejskiej. Jak skomentowała to sama Lyahova:
“W wyniku przystąpienia do UE 1 stycznia 2007 r. Bułgaria uzyskała status pełnoprawnego członka.Stąd możliwość uczestniczenia we wszystkich projektach »specjalnych«, »regionalnych«, »innowacyjnych«, »transgranicznych«, »wielokulturowych« mających na celu wdrażanie »norm unijnych«, a także pozwalających na korzystanie z »szerokiego wachlarza możliwości” oferowanych przez UE. […] Pojawili się przedsiębiorczy inwestorzy, przywożąc różnego rodzaju sprzęt i różnych ludzi.Rozpoczęły się intensywne prace budowlane. W okolicy huczał sprzęt budowlany. Beton i żelazo zastąpiły zieloną trawę. Pośród grzmotów, błota i chmur pyłu entuzjastyczni ludzie i maszyny codziennie wykonują swoją pracę, aby budować naszą europejską przyszłość”.
Idealistyczny kontrapunkt dla krytycznej i sceptycznej wizji Lyahovej znalazłby idylliczną reprezentację w plakacie zaprojektowanym przez polskiego ilustratora i malarza Rafał Olbiński, na którym kobieca personifikacja Europy – w harmonii z malarskimi wzorcami włoskiego renesansu – śpi spokojnie przed bukolicznym krajobrazem, podczas gdy emblematyczne budynki Polski wyrastają z jej snów.
Lekkiej wizji czystej przyjemności w przestrzeni miejskiej dostarcza obraz Vasilena Gankovska na którym młodzi ludzie beztrosko gromadzą się na trawniku wiedeńskiego parku Burggarten – An Afternoon at Burggarten #2 (2007).
Podczas gdy prace Olegi Lyahovej dotyczyły nowego miasta w trakcie budowy, fotografia cyfrowa duetu Missirkov & Bogdanov – Weekend 2126. The Valchevs (2008) – przygląda się architekturze instytucjonalnej reżimu komunistycznego, a mianowicie Domu Pamięci Bułgarskiej Partii Komunistycznej, Buzłudży (1981), obecnie postrzeganemu jako niezwykły monumentalny relikt, który wciąż zachowuje futurystyczny wygląd rodem z science fiction.
Budynek w kształcie UFO (rodzaj brutalistycznego, retro-futurystycznego latającego spodka) wyróżnia się na tle wyimaginowanego krajobrazu, w którym poruszają się członkowie rodziny ubrani w stroje ludowe.
Jak zauważyli krytycy:
“W dziele »Weekend 2126 – Rodzina Walczewów« (2008), rodzinę tę przedstawiono na wycieczce w słoneczną niedzielę, spacerującą ospale po zboczach góry Buzłudża.Niektórzy członkowie rodziny są nawet w trakcie leniwego komponowania muzyki tuż po tym, jak ich statek wylądował na szczycie góry w tym niemalże opuszczonym krajobrazie.Ta scena, choć odnosi się do na nowo wyobrażonej przeszłości i na wpół zapamiętanej teraźniejszości, rozgrywa się w przyszłości, to jasne.I to pomimo dziwaczności ich etno-średniowiecznych sukni, koszul przypominających dashiki i ręcznie robionych instrumentów muzycznych, które przypominają dawno zapomniany, ale pop-kulturowy folklor. Scena przedstawiona przez Missirkova i Bogdanova oferuje możliwy sposób postrzegania i docenienia Buzłudży kilka pokoleń późniejer”.