1. Ευρωπαϊκή Ένωση. Το έργο της Ευρωπαϊκής οικοδόμησης. Η Δημοκρατία και οι κανόνες της
Ξεκινάμε αυτό το καλλιτεχνικό ταξίδι γύρω από τη δημοκρατία με μια σειρά έργων που υλοποιούν θετικά και συναρπαστικά οράματα σχετικά με την υλοποίηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.
John VASSAR HOUSE: Parlamento Europeo, 1979 – On display in visitors’ area, Strasbourg
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η Françoise Schein δημιούργησε μια σειρά από παρόμοιους πίνακες, με αναφορές στα σχέδια αστικής ανάπτυξης μεγάλων σύγχρονων πόλεων ή σε χάρτες υποδομών και διαδρομών μέσων επικοινωνίας (μετρό και σιδηροδρομικές γραμμές, μεγάλοι οδικοί άξονες, αεροδιάδρομοι). Το έργο της Ideoglyphe Européen (1988) αποτελείται από ένα δαιδαλώδες μοτίβο διασταυρούμενων διαδρομών και κατευθύνσεων, πάνω σε μια μεταλλική επιφάνεια σκόπιμα σκουριασμένη· ένα δίκτυο από ελικοειδείς δρόμους, μεταξύ των οποίων αστραφτερές μικροσκοπικές λάμπες είναι τοποθετημένες εκεί που θα ήταν οι πρωτεύουσες της ΕΕ σε έναν χάρτη της ηπείρου. Το σύνολο αποτελείται από μια σειρά μικρών ρολογιών που υποδεικνύουν τις ωριαίες ζώνες, οι οποίες, σύμφωνα με την πρόθεση της Schein, θα πρέπει να είναι όλες καλά καθορισμένες ως ένδειξη κατανόησης και συμφωνίας μεταξύ των χωρών: “mettre des montres à l’heure = signe de l’entente, accord”.
Το 1997, όταν το έργο τέχνης αποκτήθηκε και παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Schein όρισε αυτό το ανάγλυφο πάνελ ως ένα «αφηρημένο έργο που πραγματεύεται στην πραγματικότητα το θέμα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Περιγράφοντας τα σύνορα μιας ηπείρου εν κινήσει και σε πλήρη εξέλιξη, το έργο αυτό σχεδιάστηκε δύο χρόνια πριν από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Προεπισκόπηση ενός γεγονότος που θα κλονίσει την Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έκανα αυτό το γλυπτό αφού έζησα στη Νέα Υόρκη για δέκα χρόνια, μια μακρά περίοδο απουσίας και αποξένωσης που αναμφίβολα μου επέτρεψε να κατανοήσω, από την άποψη αυτή, από έξω, τη συνοχή που υπάρχει μεταξύ όλων των χωρών της Ευρώπης, τη συνοχή που δημιουργήθηκε από έναν μόνο λαό: τους Ευρωπαίους».
Η Schein όρισε επίσης το Ιδεόγλυφό της ως το πρώτο σε μια μακρά σειρά έργων μεγάλου σχήματος που ξεκίνησε από το 1989. Τα έργα της σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης και σε διάφορους σταθμούς του μετρό στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ακολούθησε επίσης ένα θεμελιώδες σχέδιο: το δίκτυο, με στόχο την έκφραση της στενής σχέσης μεταξύ γνώσης και δημοκρατίας.
Άλλο ένα εμβληματικό αντικείμενο σε σχέση με τη βασική λειτουργία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ως κινητήριας δύναμης της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στην ήπειρο είναι το European Parliament (1979). Ο καλλιτέχνης που το φιλοτέχνησε John Vassar House, σχεδίασε ένα αντικείμενο που θυμίζει μια μεγάλη πυξίδα, αστρολάβο ή επιστημονικό εργαλείο πλοήγησης, το οποίο συμβολικά αντιπροσωπεύει μια συγκεκριμένη στιγμή στην ιστορία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, το 1979:
«Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τιμά τις εκλογές του 1979 και αντιπροσωπεύει μια στιγμή κατά την οποία αρκετές ευρωπαϊκές χώρες σκοπεύουν να προσχωρήσουν. Οι υφιστάμενες χώρες αποτελούν μέρος του δακτυλίου με το ιδιαίτερο σχήμα της σφήνας που σχηματίζει έναν στερεό κύκλο. Τα νέα μέλη είναι έτοιμα να συμμετάσχουν στο πλαίσιο μιας φυγόκεντρου δύναμης»..
Επιπλέον, η μορφολογία του γλυπτού περιλάμβανε σημαντική αναφορά στην κατανομή των αρμοδιοτήτων εντός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας:«Ο μικρός ελαστικός δακτύλιος που περιστρέφεται γύρω από ένα άξονα με τρεις σφήνες —που συμβολίζουν το Συμβούλιο, την Επιτροπή και το Δικαστήριο— αντιπροσωπεύει τον μηχανισμό μη νομοθετικών λειτουργιών»..
Αυτές οι εμπνευσμένες αρχές μετουσιώθηκαν σε έναν συναρπαστικό μηχανισμό περιστροφής, μια φανταστική πυξίδα ή ρολόι που, με μια δυναμική κλίση στον άξονά της, σηματοδοτεί τις κινήσεις μιας συντονισμένης δράσης μεταξύ των χωρών που αποτελούσαν την Ευρωπαϊκή Ένωση το 1979 και εκείνων που περίμεναν σύντομα να συμμετάσχουν.
Έχοντας σχεδιάσει αυτό το γλυπτό ως “visual commemoration of the immensely historical moment when the first universal suffrage takes place for the European Parliament”, ο Vassar παραθέτει και άλλα στοιχεία που εξηγούν τη σημασία του: «Οι σφήνες στοιχεία του δακτυλίου είναι τα 9 κράτη μέλη, κάθε ένα από τα οποία έχει μέγεθος ανάλογα με την ισχύ των ψήφων του. Οι εξωτερικές επιφάνειές τους εκφράζουν την ιδιαιτερότητα των χωρών, ενώ η εσωτερική επιφάνεια του δακτυλίου αντιπροσωπεύει τη σύντηξή τους σε μια ενιαία μονάδα: το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τρεις αντίστροφες κινήσεις στον εσωτερικό δακτύλιο πίσω από τη Γαλλία – Γερμανία, Μπενελούξ – Ιταλία και Δανία – Μεγάλη Βρετανία – Ιρλανδία αντίστοιχα, σημαίνουν τη χρονολογική σειρά της πρόσφατης ευρωπαϊκής συνεργασίας. Η Ελλάδα περιμένει να εισέλθει στον κύκλο. Η βάση, η οποία συμβολίζει το εκλογικό σώμα, αποτελείται από μια ροή διαφόρων πολιτικών ρευμάτων στα οποία βασίζεται ολόκληρη η κοινοβουλευτική δομή. Τα ρεύματα αυτά αποτελούν την κινητήρια δύναμη, που δίνει ώθηση στις δραστηριότητες του Κοινοβουλίου»..
Το Ημικύκλιο στο οποίο ανατίθεται η νομοθετική εξουσία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας εκπροσωπείται στο Hémicycle Strasbourg (1987), το οποίο παρουσιάζει μια πτυχή συνόδου ολομέλειας υπό την προεδρία του P. Daenkert το 1987, η οποία πιθανότατα ελήφθη από φωτογραφία της περιόδου και ερμηνεύθηκε εικονογραφικά από τον John Goudie Lynch με ακρίβεια και τεχνική πιστότητα.
Κοντά στο άλλο μεγάλο ημικύκλιο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στις Βρυξέλλες, βρίσκεται το μνημείο Confluences (1989), του Βέλγου γλύπτη Olivier Strebelle, που αψηφά τη βαρύτητα και είναι ένα από τα πιο τολμηρά από τεχνική άποψη έργα του. Ο καλλιτέχνης ύψωσε ένα πραγματικό χαλύβδινο δέντρο, ένα ισχυρό ανερχόμενο κυλινδρικό κορμό που βγάζει σαν κλαδιά πολλούς σωλήνες που συναντώνται, εξαπλώνονται και διεισδύουν στο αίθριο του κτιρίου Spaak. Μια ελεύθερη και οργανική δομή που συμβολίζει, όπως υποδηλώνει ο τίτλος της, μια σφαίρα συστάδων και συναντήσεων, αδελφοσύνης και κατανόησης που τα ευρωπαϊκά έθνη πρέπει να επιδιώκουν για να διατηρούν τις ανταλλαγές και τις κοινές επιδιώξεις τους.