6. Δημοκρατία και αστικοί μετασχηματισμοί
Μια συνεκτική ομάδα έργων Βουλγάρων καλλιτεχνών εξετάζει, με κριτικό και υποδειγματικό τρόπο, διάφορες πτυχές της επιρροής που είχε η ενσωμάτωση της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση στη ζωή των ανθρώπων.
Το Motif I (State Machine), της Nadezhda Oleg Lyahova, αποτελεί μέρος του έργου Globally and on a Long-term Basis the Situation is Positive (2007-2009), που περιλαμβάνει μια σειρά σύντομων βιντεοσκοπήσεων στους δρόμους της Σόφιας, καθώς και μια σειρά ψηφιακών αποτυπωμάτων σε καμβά («μοτίβα») με στατικές εικόνες από τα εν λόγω βίντεο.
Το ψηφιακό αυτό έργο αναφέρεται στις υπερβολές της αστικής ανάπτυξης και της κυβερνητικής παρέμβασης στον σχεδιασμό μεγάλων πόλεων. Οι σειρές μηχανημάτων εκσκαφής, οι οποίες έχουν τοποθετηθεί σε οριζόντιες σειρές, όπως ένας στρατός εξωγήινών σε ένα πρωτόγονο βιντεοπαιχνίδι, συμβολίζουν τον μεγάλης κλίμακας πυρετό κατασκευών που ξέσπασε στη Βουλγαρία μετά την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως έχει σχολιάσει η ίδια η Lyahova:
“« Ως αποτέλεσμα της προσχώρησής της στην ΕΕ την 1η Ιανουαρίου 2007, χορηγήθηκε στη Βουλγαρία καθεστώς πλήρους μέλους. Εξ ου και η ευκαιρία συμμετοχής σε όλα τα «ειδικά», «περιφερειακά», «καινοτόμα», «διασυνοριακά», «πολυπολιτισμικά» έργα που αποσκοπούν στην εφαρμογή των «κανόνων της ΕΕ» και επιτρέπουν επίσης να αξιοποιήσουμε ένα «ευρύ φάσμα ευκαιριών» που προσφέρει η ΕΕ. (…) Εμφανίστηκαν επιχειρηματικοί επενδυτές, οι οποίοι έφεραν εξοπλισμό και ανθρώπους κάθε είδους. Ξεκίνησαν εντατικές κατασκευαστικές εργασίες. Οι γειτονίες γέμισαν μηχανήματα. Το τσιμέντο και ο σίδηρος αντικατέστησαν το πράσινο χόρτο. Μέσα σε βροντές, λάσπες και σύννεφα σκόνης ενθουσιώδεις άνθρωποι και μηχανές συμβάλλουν καθημερινά για να οικοδομηθεί το ευρωπαϊκό μας μέλλον».”.
Το ιδεαλιστικό αντιστάθμισμα του κριτικού και σκεπτικού οράματος της Lyahova θα βρει μια ειδυλλιακή αναπαράσταση στην αφίσα που σχεδιάστηκε από τον Πολωνό εικονογράφο και ζωγράφο Rafał Olbiński, όπου μια γυναίκα που συμβολίζει της Ευρώπης, σε αρμονία με τα μοντέλα της ιταλικής αναγέννησης, κοιμάται ειρηνικά μπροστά σε ένα βουκολικό τοπίο, ενώ τα εμβληματικά κτίρια της Πολωνίας φύονται από τα όνειρά της.
Ένα ελαφρύ όραμα απλής απόλαυσης σε αστικούς χώρους βρίσκεται στον πίνακα της Vasilena Gankovska όπου οι νέοι συγκεντρώνονται χαλαρά στο πάρκο Burggarten της Βιέννης – An Afternoon at Burggarten #2 (2007).
Εάν το έργο του Oleg Lyahova αφορούσε μια νέα πόλη στη διαδικασία κατασκευής, η ψηφιακή φωτογραφία του ντουέτου Missirkov & Bogdanov – Weekend 2126. The Valchevs (2008) -, αντιθέτως, εξετάζει τη θεσμική αρχιτεκτονική του κομμουνιστικού καθεστώτος· συγκεκριμένα, το Μνημείο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Βουλγαρίας, Buzludzha (1981), το οποίο επί του παρόντος θεωρείται ένα εξαιρετικό κατάλοιπο μνημείου που εξακολουθεί να διατηρεί μια φουτουριστική εικόνα επιστημονικής φαντασίας.
Το κτίριο, σε σχήμα UFO (χοντροκομμένου, ρετροφουτουριστικού ιπτάμενου δίσκου), ξεχωρίζει στο φόντο ενός φανταστικού τοπίου, στο οποίο μετακινούνται τα μέλη μιας οικογένειας ντυμένα με λαογραφικές φορεσιές.
Όπως επισήμαναν οι κριτικοί:
Στο έργο «Μια εβδομάδα του 2126 – Οι Valchevs (2008)», η οικογένεια Valchev απεικονίζεται να περιφέρεται στις πλαγιές του όρους Buzludzha μια ηλιόλουστη Κυριακή. Ορισμένα μέλη της οικογένειας βρίσκονται ακόμη και στην πράξη να συνθέτουν κάποια μουσική παρτιτούρα, αμέσως μετά την προσγείωση του πλοίου τους πάνω από το βουνό σε ένα κατά τα άλλα ερημωμένο τοπίο. Η σκηνή, αν και κάνει αναφορά τόσο στο παλιό όσο και σε ένα αφηρημένο νέο τοπίο, διαμορφώνεται σίγουρα στο μέλλον, παρά την αξιοσημείωτη παρουσία των εθνομεσαιωνικού τύπου ρούχων τους, των κεντημένων πουκάμισων και των χειροποίητων μουσικών οργάνων που θυμίζουν κάποια ξεχασμένη από παλιά λαϊκή κουλτούρα. Το έργο των Missirkov/Bogdanov προσφέρει μια πιθανή εκδοχή του τρόπου με τον οποίο το Buzludzha θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στο μέλλον μετά από πολλές γενιές».”.