Η Βάνα Ξένου γεννήθηκε το 1949 στην Αθήνα. Διαθέτει ένα εκτενές ακαδημαϊκό υπόβαθρο που καλύπτει διαφορετικούς αλλά συμπληρωματικούς τομείς. Σπούδασε ζωγραφική, μωσαϊκό και σκηνογραφία από το 1968 έως το 1973 στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα· διακοσμητικές τέχνες το 1973 στην École nationale supérieure des Arts Décoratifs στο Παρίσι· και ελεύθερο σχέδιο από το 1974 έως το 1978 στην École nationale supérieure des Beaux-Arts του Παρισιού. Και όλα αυτά ενώ μελετούσε από μόνη της αισθητική και φιλοσοφία.
Η θέση της στη σύγχρονη τέχνη τοποθετείται περισσότερο χρονικά παρά γεωγραφικά. Απομακρύνεται από τον επιτακτικά προοδευτικό 20ό και 21ο αιώνα και εμβαθύνει στο παρελθόν για να εκφραστεί καλλιτεχνικά. Ως Ελληνίδα καλλιτέχνιδα, η ελληνική ιστορία και μυθολογία αποτελούν μεγάλο και σημαντικό μέρος του πολιτιστικού υπόβαθρου και της έμπνευσής της. Στέκεται, μεταφορικά και κυριολεκτικά, στους ώμους γιγάντων – η Γαία, ο Άδης, ο Αξιός, η Εκάτη, ο Νάρκισσος και η Περσεφόνη αποτελούν μορφές αναφοράς οι οποίες ξυπνούν μέσα από τον μπρούντζο ή την πέτρα. Ειδικά η Περσεφόνη κατέχει μια προσωπική θέση στα έργα της Ξένου καθώς η καλλιτέχνιδα ταυτίζεται με την προσωπικότητα αυτή. Αναφέρει, «Καθένας διηγείται την ιστορία του μέσα από τα έργα, αναζητά νόημα στα γλυπτά. Εγώ είμαι προσκολλημένη στην ιδέα του περάσματος που ορίζει ένα ασταμάτητο παρόν σε κίνηση. Η κοινωνία μας χρεοκοπημένη από τον κυνισμό και τις μάταιες συμβάσεις· έχει ψύχωση με το μέλλον. «Το μέλλον είναι ήδη εδώ», μας λένε οι πατέρες της ελληνικής θρησκείας. Υπάρχουν σήμερα καλλιτέχνες που αποφασίζουν ποιο θα είναι το μέλλον. Δεν το πιστεύω καθόλου. Αντιθέτως, πρέπει να μένεις στο παρόν, να ανοίγεσαι στους δύο κόσμους: του παρελθόντος και αυτού που έρχεται, όπως η Περσεφόνη που ζει μεταξύ της γης και του σκότους, και να ισορροπείς, όπως εκείνη που αιωρείται πάνω από το κλειστό της δωμάτιο σε ένα τέλειο οκτάγωνο το οποίο αντιπροσωπεύει τον ουρανό».
Με το να αρκεστούμε όμως σε απλές αναπαραστάσεις, θα μειώναμε εξαιρετικά την συμβολή της. Χάρη στην ευρεία παιδεία της, με ένα στιλό ή μολύβι στο χέρι, περνώντας από τα πιο διάσημα μουσεία και συλλογές του κόσμου, η Ξένου έχει εσωτερικεύσει την πολιτιστική της κληρονομιά και την οικειότητα που νιώθει για αυτή και τη χρησιμοποιεί για να εκφράσει την ατομικότητα και τις απόψεις της για τον κόσμο της τέχνης.
Πράγματι, ακόμη και ως δασκάλα, η Ξένου δεν ενθαρρύνει τον καλλιτεχνικό αγώνα δρόμου προς την καινοτομία και την αναζήτηση του θριάμβου: Η καλλιτέχνιδα αναφέρει ότι είναι ενάντια στην κυνική επανάσταση της εποχής μας. Αναφέρει επίσης ότι οι ντανταϊστές δεν ήταν κυνικοί, ήθελαν απλώς να συντρίψουν τη ματαιοδοξία και ότι η σύγχρονη τέχνη είναι συχνά ματαιόδοξη, διακοσμητική, ούτε καν ριζοσπαστική ή ικανή να εκφράσει διαμαρτυρία, όπως ήταν τα έργα του Marcel Duchamp και του Joseph Beuys.
Η Ξένου, αιωρούμενη ανάμεσα σε διαφορετικές εποχές και κόσμους, βρίσκεται σε μια προνομιακή θέση που της επιτρέπει να εξερευνήσει διαχρονικά και καθολικά θέματα που έχουν απασχολήσει την ανθρωπότητα από πολύ νωρίς: τη ζωή, τον θάνατο και την ελπίδα για αιώνια αναγέννηση, τα οποία ερμηνεύει μέσα από τις δικές της εμπειρίες και αναμνήσεις.
Η Ξένου ζει και εργάζεται στην γενέτειρά της την Αθήνα, που είναι η πηγή έμπνευσής της.
