Ο Γιάννης Γαΐτης γεννήθηκε το 1923 στην Αθήνα. Το ενδιαφέρον του για την τέχνη εκδηλώθηκε από πολύ νωρίς και ο Γιάννης φοίτησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας μεταξύ του 1942 και του 1948, παρά τις θυσίες που χρειάστηκε να κάνει η οικογένειά του λόγω των συνεπειών του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Τα χρώματα ή τα πινέλα δεν έλειψαν ποτέ στον Γαΐτη, παρότι οι τιμές τους ήταν εξωφρενικά υψηλές. Δυστυχώς, το ακαδημαϊκό περιβάλλον δεν ήταν τόσο δημιουργικό όσο θα ήλπιζε ο νεαρός ζωγράφος. Ωστόσο αυτό δεν μείωσε το πάθος του. Συμμετείχε σε ανοιχτά εργαστήρια, όπου μπορούσε να εκφράσει με ελευθερία και πάθος τη δημιουργικότητά του.
Η πρώτη του έκθεση διοργανώθηκε με μεγάλη μυστικότητα και ρίσκο το 1944, στο σπίτι του, μακριά από τα βλέμματα των Γερμανών κατακτητών. Με το σκοτάδι σύμμαχο, ο Γαΐτης και οι κομμουνιστές σύντροφοί του γέμισαν τα τείχη της Αθήνας με αντιφασιστική προπαγάνδα. Δυστυχώς γι’ αυτούς, την απελευθέρωση από τον Γερμανό κατακτητή θα ακολουθούσαν σύντομα οι περιορισμοί του ελληνικού εμφυλίου πολέμου. Όπως οι περισσότεροι διανοούμενοι, έτσι και ο ζωγράφος αναγκάστηκε να καταφύγει σε μια κρυφή ζωή. Σταμάτησε να πραγματοποιεί εκθέσεις, αλλά δεν σταμάτησε να ζωγραφίζει και να αναζητά νέους τρόπους έκφρασης. Το σπίτι του Γαΐτη έγινε κρυφό σημείο συνάντησης ποιητών, συγγραφέων, καλλιτεχνών και άλλων, όπου συζητούσαν για την τέχνη στις πιο σύγχρονες μορφές της.
Έχοντας επίγνωση των κινδύνων, ο Γαΐτης εξέθεσε τα νέα του έργα το 1947, επηρεασμένος από τα βασικά κινήματα της σύγχρονης τέχνης του 20ού αιώνα, όπως ο κυβισμός, ο σουρεαλισμός και ο ντανταϊσμός. Οι κριτικοί έσπευσαν να κατακεραυνώσουν το έργο του, αναγκάζοντας τον ζωγράφο να συνεχίσει να εργάζεται κρυφά. Όταν τον πλησίασε ο στρατός για να τον υποχρεώσει να καταταγεί προσποιήθηκε ότι είχε ψυχιατρικά προβλήματα για να τον αποφύγει. Ωστόσο, υπό στενή παρακολούθηση, ο Γαΐτης έπαιξε με τις αρχές για αρκετά χρόνια το παιχνίδι του κλέφτη και του αστυνόμου.
Η μετεμφυλιακή εποχή άνοιξε τον δρόμο στην αποδοχή των αυθεντιών της σύγχρονης εποχής και των οπαδών τους. Στα ελληνικά ιδρύματα παρουσιάστηκαν καλλιτέχνες όπως ο Πικάσο, ο Μπρακ και ο Σαγκάλ. Παρακινημένος και εμπνευσμένος, ο Γαΐτης εντάχθηκε στην ομάδα Ακραίοι, η οποία ασπάστηκε πλήρως τις καινοτόμες μορφές έκφρασης και απέρριψε την παραστατικότητα. Το ιδιόλεκτο της ομάδας ήταν δυστυχώς πολύ ακραίο για μια εύθραυστη Ελλάδα, που ακόμη ανάρρωνε.
Καθώς δεν του έγινε καμία πρόταση από την Ελλάδα, ο Γαΐτης και η σύζυγός του μετακόμισαν το 1954 στο Παρίσι. Το σοκ ήταν μεγάλο, ωστόσο τον ωφέλησε. Πράγματι, παραδέχτηκε στην αλληλογραφία του με συγγενείς ότι, ενώ στην Ελλάδα η τέχνη του ήταν 50 χρόνια μπροστά, στο Παρίσι η τέχνη του ήταν 50 χρόνια πίσω. Η ζωή εκεί ήταν λιτή αλλά παραγωγική: Ο Γαΐτης δεν έκανε τίποτα άλλο παρά να τρώει, να κοιμάται και να ζωγραφίζει. Οι ευκαιρίες βρέθηκαν τελικά στον δρόμο του και παρουσίασε έργα του στο Παρίσι, στη Ρενς, στο Λονδίνο, στη Γερμανία, στην Ιταλία και στη Βραζιλία. Έγινε μέλος σε διάφορες ομάδες και κινήματα, επιδιώκοντας με κάθε ευκαιρία να μοιραστεί το πάθος του και να μάθει από τους ομοίους του.
Τη δεκαετία του 1960 ήρθε μια απροσδόκητη εξέλιξη. Ο Γαΐτης, ο ριζοσπαστικός αφαιρετικός, επέστρεψε στην παραστατικότητα και είδε τη γέννηση του «χαρακτήρα» του, ο οποίος θα καθόριζε το υπόλοιπο έργο του. Τα «ανθρωπάκια», η εμφάνιση των οποίων τελειοποιήθηκε τη δεκαετία του 1970, έγινε το κλειδί για την παγίωση της διεθνούς του αναγνώρισης. Τελικά, αργότερα από τον υπόλοιπο κόσμο, η Ελλάδα υποδέχτηκε ξανά τον άσωτο υιό της. Μετά από μια περίοδο ταξιδιών μεταξύ Αθήνας και Παρισιού, ο Γαΐτης εγκαταστάθηκε στη γενέτειρά του το 1974. Αναγνωρισμένος και απολαμβάνοντας εκτίμηση τώρα πλέον, τα έργα του αυξήθηκαν εκθετικά σε αριθμό και σημαντικότητα στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των Βρυξελλών, της Ρώμης και της Νέας Υόρκης.
Ως γλυκόπικρη επίδειξη αναγνώρισης, η Αθήνα αφιέρωσε το 1984 μια αναδρομική έκθεση στο έργο του Γαΐτη. Αν και η κατάσταση της υγείας του ήταν άσχημη –—ήταν παθιασμένος με το κάπνισμα όσο και με την τέχνη–, κρατήθηκε στη ζωή μέχρι τα εγκαίνια της έκθεσης, για να πεθάνει λίγες μέρες αργότερα. Η κηδεία του έγινε δημοσία δαπάνη, μετά από όλα αυτά τα χρόνια τα οποία σημαδεύτηκαν από την περίπλοκη σχέση του με τη χώρα του.
