Skip to main content

Burhan DOĞANÇAY


(1929 - 2013)

Ο Burhan Doğançay γεννήθηκε στην Ιστανμπούλ (τότε ονομαζόταν ακόμη επίσημα Κωνσταντινούπολη) το 1929. Καθ’ όλη τη διάρκεια της πολυσχιδούς καριέρας του, ο Doğançay συγκέντρωσε αρκετούς τίτλους, μεταξύ άλλων, αυτόν του πρωτοποριακού καλλιτέχνη, του διάσημου ακαδημαϊκού, του κυβερνητικού αξιωματούχου, ακόμη και του ποδοσφαιριστή (στην ποδοσφαιρική ομάδα Gençlerbirliği), διαπρέποντας σε όλα όσα καταπιάστηκε. Ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του πορεία σπουδάζοντας νομικά στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας (1950) και, στη συνέχεια, απέκτησε διδακτορικό δίπλωμα στα οικονομικά από το Πανεπιστήμιο του Παρισιού (1950-1955). Σε καλλιτεχνικό επίπεδο, το ταλέντο του καλλιέργησε ο πατέρας του, Adil Doğançay, και ο Arif Kaptan, δύο εξέχουσες προσωπικότητες της τουρκικής καλλιτεχνικής σκηνής. Κατά την παραμονή του στο Παρίσι, εγγράφηκε στην Académie de la Grande Chaumière, και γενικότερα ζωγράφιζε εκτεταμένα καθ’ όλη τη διάρκεια των σπουδών του.
Μετά τις σπουδές του, ένα κυβερνητικό αξίωμα διπλωμάτη τον έκανε να μεταβεί στη Νέα Υόρκη, το 1962, όπου νέες φιλίες, νέοι κύκλοι και νέες ευκαιρίες συνέβαλαν στο να εγκατασταθεί στην πόλη και να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στην τέχνη. Τα πρώτα αυτά χρόνια ήταν γεμάτα αμφιβολία, καθώς ο Doğançay αναρωτιόταν διαρκώς αν η δουλειά του θα μπορούσε ποτέ να του εξασφαλίσει τα απαραίτητα προς το ζην. Ωστόσο, δραστήριοι συνοδοιπόροι του, όπως ο διευθυντής του μουσείου Guggenheim, Thomas M. Messer, τον ενθάρρυναν να επιμείνει παρ’ όλες τις προκλήσεις της ενασχόλησης με μια καλλιτεχνική σταδιοδρομία.
Γεμάτος προθυμία να κατακτήσει τη Νέα Υόρκη, ο Doğançay αναζήτησε έμπνευση στους τοίχους της πόλης και τη βρήκε. Κάνοντας μια βόλτα στην 86η οδό, εντυπωσιάστηκε από την καλλιτεχνική δυναμική της σύνθεσης που δημιουργούσαν τα χρώματα, η υφή και οι σκιάσεις ενός τοίχου με τις σκισμένες αφίσες και τα ξεθωριασμένα γκράφιτι που τον κάλυπταν. Η ανακάλυψη αυτή έθεσε τα θεμέλια της δημιουργικής πορείας του Doğançay, η οποία άντλησε ουσιαστικά έμπνευση και αισθητικά ερεθίσματα από τους τοίχους που είχε συναντήσει. Πίστευε ότι οι τοίχοι φέρουν ίχνη της διάθεσης, του παρελθόντος, των αδικιών, των αναγκών και των ελπίδων μιας πόλης, πεποίθηση που τον ώθησε να περιηγείται στους δρόμους του κόσμου (ταξίδεψε σε περισσότερες από 100 χώρες), διαβάζοντας τους τοίχους τους σαν ανοιχτό βιβλίο. Κατέγραφε με αμείωτη ένταση τους τοίχους σε σχέδια και φωτογραφίες (βλ. το αρχείο 30 000 εικόνων του έργου Walls of the World) καθ’ όλη τη διάρκεια των ταξιδιών του. Η αστική αυτή γλώσσα αντανακλάται με τη σειρά της στο έργο του μέσα από τη σύνθεση, τα χρώματα και την αισθητική του, που μεταμορφώνει σε τοίχους τους ίδιους τους καμβάδες. Η καλλιτεχνική δημιουργία που προέκυψε αποτελεί την πιο μακροχρόνια σειρά της καλλιτεχνικής δραστηριότητας του Doğançay, το έργο General Urban Walls (1963–2013).
Η αφαιρετική θεώρηση του Doğançay ήταν μοναδική, καθώς προέκυπτε από φθαρμένες, αποδομημένες και ξεθωριασμένες εικονιστικές πηγές. Οι εικόνες που προέκυψαν συνιστούν παραστατικές απεικονίσεις αστικών περιβαλλόντων σε πέντε ηπείρους. Εάν, όπως έλεγε ο καλλιτέχνης, οι τοίχοι είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας, οι πίνακές του θα μπορούσαν να περιγραφούν ως διπλή αντανάκλαση. Στην πραγματικότητα, ο Doğançay, έθεσε τον εαυτό του εντός της παράδοσης του Robert Rauschenberg και του Jasper Johns.
Το 1969 μια υποτροφία που του δόθηκε από το Εργαστήριο Λιθογραφίας του Tamarind στο Λος Άντζελες (την οποία του διασφάλισε ο Henry Geldzahler, ο τότε επικεφαλής του Τμήματος Τέχνης του 20ού αιώνα του Metropolitan Museum of Art στη Νέα Υόρκη) επέτρεψε στον Doğançay να διευρύνει τους ορίζοντές του σε επίπεδο τεχνικής, δίνοντάς του την ευκαιρία να εξελιχθεί σε ένα νέο, γεμάτο ερεθίσματα περιβάλλον. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δημιούργησε 16 λιθογραφίες.
Οι δεκαετίες του 1970 και του 1980 εδραίωσαν την ευρύτερη αποδοχή της τέχνης του. Την εποχή αυτή, οι δημιουργικές σειρές του Doğançay, όπως η σειρά Ribbons, Cones, Doors και Alexander’s Walls, έδωσαν μια ευρεία οπτική της ευαισθησίας του. Το 1982, εικόνες από ολοκληρωμένα φωτογραφικά αρχεία του παρουσιάστηκαν σε ατομική έκθεση στο Centre Georges Pompidou στο Παρίσι, επιτρέποντας μια πρώτη ματιά στο παρασκήνιο της καλλιτεχνικής του πορείας, προτού ταξιδέψουν στο Palais des Beaux-Arts στις Βρυξέλλες και στο Musée d’Art Contemporain στο Μόντρεαλ.
Πέρασε τα τελευταία χρόνια της καριέρας του ανάμεσα στα εργαστήριά του στη Νέα Υόρκη και στο Turgutreis της Τουρκίας.
Το 2004 εγκαινιάστηκε, στη συνοικία Beyoğlu της Κωνσταντινούπολης, μουσείο αποκλειστικά αφιερωμένο στο έργο του.
Ο Doğançay απεβίωσε το 2013.

Εξερευνήστε τη συλλογή

ανά γεωγραφική προέλευση

Καλλιτέχνης