Η Marlene Dumas γεννήθηκε στο Κέιπ Τάουν το 1953. Απέκτησε τον προπτυχιακό της τίτλο (BA) στις Οπτικές Τέχνες στο Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν (1972–1975· Σχολή Καλών Τεχνών Michaelis), ενώ στη συνέχεια μετεγκαταστάθηκε στις Κάτω Χώρες. Εκεί, ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο Haarlem (στο Ateliers ‘63) και μετά εγκαταστάθηκε στο Άμστερνταμ το 1976, όπου μελέτησε ψυχολογία (1979–1980).
Πλήρως αφιερωμένη στο μέσο της ζωγραφικής και στην τέχνη της προσωπογραφίας, η καλλιτέχνιδα αντλεί έμπνευση από μια πληθώρα πηγών που κυμαίνονται από φλαμανδικούς πίνακες έως προσωπικές φωτογραφίες Polaroid. Τα πορτρέτα που προκύπτουν δεν επικεντρώνονται στη μίμηση της πραγματικής ζωής ή στον φωτορεαλισμό, αλλά στη συναισθηματική εκφραστικότητα. Ως εκ τούτου, αυτά τα στοιχειωμένα σώματα και πρόσωπα παρουσιάζονταν ως απλά δοχεία αυτού που πραγματικά υποβόσκει. Τα θέματα που εξετάζει η Dumas επικεντρώνονται στη σεξουαλικότητα, στην ταυτότητα, στη φυλή και στην καταπίεση. Έχοντας βιώσει το καθεστώς του απαρτχάιντ, οι αγώνες διαίρεσης και δίωξης κατέχουν επώδυνη θέση στην προσωπική της ιστορία. Μέσα από την τέχνη, δίνει μια υλική και οπτική φωνή σε στοιχεία που την καταδιώκουν. Δεν πρόκειται τόσο για ξεκάθαρη προσωπογραφία όσο για την εξερεύνηση μιας συναισθηματικής κατάστασης.
Μεθοδολογικά, η Dumas χρησιμοποιεί την επισμάλτωση όχι μόνο ως τεχνικό εργαλείο, αλλά και ως εργαλείο σύνθεσης. Αναφορές στην ιστορία της τέχνης ή στη λογοτεχνία, στις φιγούρες και στις λέξεις ή και σε πλήρεις προτάσεις συμπληρώνουν τα σύνολα αυτά με μια ποικιλία πιθανών νοημάτων. Με απλές αλλά ιδιαίτερα εκφραστικές σωματικές απεικονίσεις, η καλλιτέχνιδα καταφέρνει να εκτρέπει ερωτικές και ενίοτε σαφώς πορνογραφικές εικόνες, για να μεταδώσει μια κατάσταση ή ένα συναίσθημα. Η ασθένεια, ο βασανισμός, ο τρόμος και η πάθηση μπορούν, κατά συνέπεια, να απεικονιστούν και να εκφραστούν δίπλα σε ερωτήματα σχετικά με τη θηλυκή ταυτότητα ειδικότερα και τη σεξουαλικότητα γενικότερα.
Η πρώτη ατομική έκθεση της καλλιτέχνιδος φιλοξενήθηκε στο Παρίσι το 1979, και τα πράγματα εξελίχθηκαν έκτοτε με ταχύτητα. Το 1982, η Dumas έλαβε πρόσκληση για να παρουσιάσει τα έργα της στην documenta VII στο Kassel. Επίσης εκπροσώπησε τις Κάτω Χώρες στην Μπιενάλε της Βενετίας το 1995. Το 2015, μια ατομική ρετροσπεκτίβα για το έργο της διεξήχθη στην Tate Modern στο Λονδίνο.
Η Dumas ζει και εργάζεται στο Άμστερνταμ.
