Skip to main content

Sanja IVEKOVIĆ


(1949)

H Sanja Iveković γεννήθηκε στο Ζάγκρεμπ το 1949. Αφού αποφοίτησε από την Ακαδημία Καλών Τεχνών στο Ζάγκρεμπ το 1971, έγινε ένα από τα βασικά μέλη της γενιάς New Art Practice, ως η πρώτη καλλιτέχνιδα που έθεσε ανοιχτά το ζήτημα του φεμινισμού και των σχετιζόμενων με αυτόν θεωριών στις καλλιτεχνικές σκηνές της Γιουγκοσλαβίας και αργότερα της Κροατίας. Στην πρώτη της ατομική έκθεση, που διεξήχθη το 1970 όσο η Iveković ήταν ακόμα φοιτήτρια, η καλλιτέχνιδα χρησιμοποίησε χρωματιστούς δοκιμαστικούς σωλήνες, για να ρίξει ορισμένες κλεφτές ματιές στις αλληλεπιδραστικές σκηνογραφικές διαδικασίες, οι οποίες έμελλαν να γίνουν βασικά στοιχεία του έργου της. Ανεξαρτήτως μέσου —φωτογραφία, video art, κολάζ, επεξεργασία φωτογραφιών ή άμεσες δημόσιες παρεμβάσεις και περφόρμανς— η αμφισβήτηση των άδικων κοινωνικών status quo βρίσκεται στον πυρήνα του διεθνώς αναγνωρισμένου καλλιτεχνικού της έργου. Η Iveković δίδαξε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ από το 1975 έως το 1991, και αργότερα στο πανεπιστήμιο Paris 8 Vincennes-Saint-Denis από το 1992 έως το 2003, πριν γίνει διευθύντρια προγράμματος του Διεθνούς Κολεγίου Φιλοσοφίας του Παρισιού από το 2004 έως το 2010.

Έχοντας συνείδηση του διανοητικού μομέντουμ που προηγήθηκε της ίδιας και της γενιάς της, το 1978, η Iveković ίδρυσε την γκαλερί Podroom μαζί με τον συνάδελφό της καλλιτέχνη Dalibor Martinis (επίσης φεμινιστή καλλιτέχνη πλαστικών τεχνών), έτσι ώστε να δημιουργήσουν ένα κέντρο για τους δημιουργικούς τους ομοτίμους.

Ο φεμινισμός έχει κεντρική θέση στο έργο της Iveković. Το έργο της εκθέτει, αμφισβητεί και θέτει σε πλαίσιο την αναπαράσταση των γυναικών, τη θέση τους στην (κομμουνιστική ή καπιταλιστική) κοινωνία, το κύρος τους ως είδωλα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τη σχετική αντικειμενοποίησή τους, και τη βία την οποία υφίστανται. Από το 1989, έχει καταγράψει προσεκτικά και με κριτική ματιά το πώς έχουν εξελιχθεί αυτά τα θέματα από την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος έως και την ανάδυση της καπιταλιστικής τάξης.

Το έργο Sweet Violence (1974) χρησιμοποιεί πλάνα από το πρόγραμμα οικονομικής προπαγάνδας, για να αναλύσειτο παράδοξο του γιουγκοσλαβικού καθεστώτος, το οποίο τοποθετήθηκε ενάντια στη φασιστική απολυταρχία, ενώ παράλληλα υιοθέτησε απολυταρχικές δομές οι οποίες εξελίχθηκαν σε αυτό που συχνά περιγράφεται ως «ουτοπικός καταναλωτισμός».

Τα έργα Double Life (1975) και Bitter Life (1975-1976) αντιπαραθέτουν την εικόνα των μέσων μαζικής ενημέρωσης με προσωπικές φωτογραφίες, σε μια προσπάθεια να συγκρίνουν και να αντιπαραβάλουν τη δημόσια με την ιδιωτική σφαίρα. Στο έργο-περφόρμανς Triangle (1979), η Iveković προσομοίωσε αυνανισμό σε ένα μπαλκόνι κατά τη διάρκεια της επίσημης επίσκεψης του Τίτο στο Ζάγκρεμπ, μέχρι που η αστυνομία της χτύπησε την πόρτα. Στη συνέχεια, η περφόρμανς μετατράπηκε σε εγκατάσταση που αποτελούταν από τέσσερις φωτογραφίες και μια επεξηγηματική σημείωση. Τα έμφυλα στερεότυπα, προωθούμενα είτε μέσω της τηλεόρασης είτε μέσω των έντυπων μέσων ενημέρωσης, αναλύονται στα έργα General Alert: Soap Opera (1995), Paper Women (1976-1977) και Make Up-MakeDown (1978). Η καλλιτέχνιδα εξερευνά πώς οι πολιτικές επηρεάζουν τη συλλογική μνήμη στο έργο Personal Cuts (1982), μια σειρά που δίνει έμφαση στα διακυβεύματα της δημοκρατίας.

Από τη δεκαετία του 2000 και μετά, η Iveković συνεχίζει να εργάζεται πάνω στο ζήτημα της συλλογικής μνήμης με τα έργα Gen XX (1997-2001) και The Nada DimićFile (2000-2002), δύο σειρές αφιερωμένες στις γυναίκες που συμμετείχαν στην κροατική αντίσταση εναντίον των ναζί, των οποίων τα ονόματα, ωστόσο, ξεχάστηκαν από την ιστορία.

Η αναγνώριση της καλλιτεχνικής συμβολής της Iveković κορυφώθηκε το 2012, όταν διοργανώθηκαν προς τιμήν της δύο συνεχόμενες ρετροσπεκτίβες· η πρώτη στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA) στη Νέα Υόρκη και η δεύτερη στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Grand Duke Jean (Mudam) στο Λουξεμβούργο.

Εξερευνήστε τη συλλογή

ανά γεωγραφική προέλευση

Καλλιτέχνης